Πηγές Ενέργειας ... Πηγές Ζωής

Σύντομη περιγραφή του προγράμματος

Το πρόγραμμα είναι μονοήμερο και απευθύνεται σε μαθητές της Α/θμιας (Ε' και ΣΤ' τάξης) και Β/θμιας Εκπαίδευσης. Έχει σχεδιαστεί για ομάδες 25-30 ατόμων. Υλοποιείται από δύο ή τρεις  εκπαιδευτικούς του ΚΠΕ, ανάλογα με το πλήθος της μαθητικής ομάδας, και συμμετέχουν οι συνοδοί-εκπαιδευτικοί.

Το πρόγραμμα διεξάγεται στις αίθουσες του ΚΠΕ Καστρίου, αλλά περιλαμβάνει επίσης περιβαλλοντικό μονοπάτι προς ένα μικρό ποτάμι της περιοχής, όπου δοκιμάζονται οι υδροηλεκτρικές κατασκευές (υδρόμυλοι) των παιδιών. Ωστόσο, μπορεί να διεξαχθεί και στους χώρους κάθε σχολείου του νομού μας.

Αντικείμενο του προγράμματος είναι οι πηγές ενέργειας και η χρήση της. Το πρόγραμμα εστιάζει κυρίως στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στην εξοικονόμηση ενέργειας.

Κριτήρια επιλογής για την υλοποίηση του περιβαλλοντικού προγράμματος αποτέλεσαν οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι μαθητές/ριες  με την έννοια της ενέργειας, όπως:

1. Δεν αναγνωρίζουν την ενέργεια ως μετρήσιμη ποσότητα, αλλά μάλλον σαν μια ιδιότητα.
2. Δεν γνωρίζουν την προέλευση των ορυκτών καυσίμων, την πεπερασμένη ποσότητά τους και τις επιπτώσεις της χρήσης τους στο περιβάλλον..
3. Δεν γνωρίζουν τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας και τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματά τους.
4. Συγχέουν τις έννοιες μετατροπή και μεταφορά ενέργεια, δηλαδή τις μορφές ενέργειας με τις διαδικασίες μεταφοράς της.
5. Συγχέουν τις έννοιες έργο, θερμότητα και ισχύς.
6. Ταυτίζουν την ενέργεια με την κίνηση ή με μια φανερή δραστηριότητα.
7. Θεωρούν ότι η δυναμική ενέργεια της βαρύτητας είναι ο μόνος τύπος δυναμικής ενέργειας
8. Δεν κατανοούν την αποθήκευση της ενέργειας σε μηχανικά φαινόμενα.
9. Θεωρούν ότι η ενέργεια εξαντλείται και δεν διατηρείται (εφ? όσον χρησιμοποιηθεί).
10. Ενώ μπορούν να διατυπώνουν την Αρχή Διατήρηση της Ενέργειας (Α.Δ.Ε), δεν μπορούν να την εφαρμόσουν σε απλά προβλήματα και δεν τη χρησιμοποιούν ως εξηγητικό εργαλείο ή ως τρόπο ανάλυσης των φυσικών συστημάτων.
11. Δεν κατανοούν τη ροή ενέργειας και την ενεργειακή αλυσίδα.

Στόχοι του Προγράμματος

Το επίπεδο των στόχων του προγράμματος, οι προτεινόμενες εργασίες πεδίου, τα φύλλα εργασίας, τα ερωτηματολόγια κ.ά. είναι προσαρμοσμένα σύμφωνα με την ηλικία των μαθητών/τριών, την εμπειρία τους στην υλοποίηση περιβαλλοντικών προγραμμάτων και το χρόνο που μπορούν να διαθέσουν.

Γενικότερα, στόχοι του προγράμματος είναι οι μαθητές/μαθήτριες:

1. Να εκφράσουν τις απόψεις τους για την έννοια της ενέργειας, ώστε να διαπιστώσουν ότι έχει διαφορετικό νόημα στην επιστήμη και στην καθημερινή ζωή.
2. Να αντιληφθούν ότι πίσω από κάθε κρυφή ή φανερή δραστηριότητα κρύβεται η ενέργεια.
3. Να εξοικειωθούν με τις μετατροπές ενέργειας και να μπορούν να δημιουργούν ενεργειακές αλυσίδες.
4. Να μπορούν να αντιλαμβάνονται το ρόλο του Ήλιου στη δημιουργία των ορυκτών καυσίμων, αλλά και όλων των μορφών ανανεώσιμης ενέργειας.
5. Να περιγράφουν γεγονότα στο πλαίσιο της ενεργειακής ροής και να αναφέρουν φαινόμενα υποβάθμισης της ενέργειας.
6. Να διακρίνουν ότι κατά τη λειτουργία των οργανισμών και των μηχανών ένα μέρος της ενέργειας που χρησιμοποιούν διασπείρεται πάντοτε στο περιβάλλον ως θερμότητα.
7. Να κατανοήσουν ότι η ενέργεια υποβαθμίζεται, αλλά διατηρείται.
8. Να διατυπώσουν προτάσεις για την αποφυγή σπατάλης ενέργειας στη καθημερινή μας ζωή.
9. Να συνδυάσουν την αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων-υλικών με το «περιβαλλοντικό» κόστος/επιδράσεις που έχει.
10. Να μπορούν να αναφέρουν τα πλεονεκτήματα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
11. Να διακρίνουν τις ανανεώσιμες και μη πηγές ενέργειας και να τις κατατάσσουν ανάλογα με το βαθμό που «ρυπαίνουν» το περιβάλλον.
12. Να μπορούν να αναφέρουν τα μειονεκτήματα των ορυκτών καυσίμων (μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας).
13. Να μπορούν να εξηγούν τη δημιουργία των ορυκτών καυσίμων και να αντιλαμβάνονται τη διαρκή ελάττωσή τους.
14. Να κατονομάζουν τις ανθρώπινες δραστηριότητες που έχουν ως αποτέλεσμα την παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα.
15. Να αναγνωρίζουν τα «αέρια θερμοκηπίου» και να κατανοούν το μηχανισμό του «φαινομένου του θερμοκηπίου».
16. Να αντιληφθούν τις επιδράσεις των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στην αύξηση της παραγωγής «αερίων θερμοκηπίου», καθώς και τις συνέπειες του «ενισχυμένου φαινόμενου του θερμοκηπίου», δηλαδή αυτού που προέρχεται από ανθρώπινες δραστηριότητες.
17. Να προτείνουν τρόπους με τους οποίους μπορούν να συμβάλουν στην αποτροπή του προβλήματος του «φαινόμενου του θερμοκηπίου».
18. Να κατανοούν το φαινόμενο της φωτοσύνθεσης.
19. Να αντιληφθούν ότι με τη φωτοσύνθεση τα φυτά δημιουργούν την τροφή τους, αλλά και τροφή για τα ζώα.
20. Να κατανοήσουν ότι η τροφή των φυτών δεν προσλαμβάνεται από τις ρίζες τους, αλλά δημιουργείται στα φύλλα τους.
21. Να κατανοήσουν τη ροή ενέργειας από το ένα τροφικό επίπεδο στο επόμενο.
22. Να κατανοήσουν και να εφαρμόσουν τα βασικά βήματα της επιστημονικής ερευνητικής μεθοδολογίας.
23. Να εξοικειωθούν στη συνεργατική μάθηση.

Ενδεικτικές Δραστηριότητες

• Παρουσίαση PowerPoint.
• Συμπλήρωση εννοιολογικών χαρτών.
• Κατασκευή μοντέλων που εκμεταλλεύονται ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ηλιακό αυτοκίνητο, υδρόμυλος, ανεμόμυλος).
• Επίδειξη και κατασκευή βιοκλιματικού σπιτιού.
• Δραστηριότητες μεταφοράς ενέργειας και ενεργειακών αλυσίδων.
• Παιχνίδι ρόλων για τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ορυκτών καυσίμων.

Μεθοδολογία:

Οι μέθοδοι και πρακτικές που χρησιμοποιούνται, αποτελούν συνδυασμό της τυπικής και μη τυπικής εκπαίδευσης. Εφαρμόζονται διάφορες παιδαγωγικές μέθοδοι (πειραματική, project, περιβαλλοντικό μονοπάτι, χρήση παιδαγωγικών παιχνιδιών, κατασκευές), ώστε να εξασφαλιστεί για τους μαθητές η δυνατότητα της γνώσης, της ελεύθερης έκφρασης, της δημιουργικότητας και της βιωματικής προσέγγισης.